Đất đỏ bazan là một trong những loại đất trồng màu mỡ và giàu dinh dưỡng bậc nhất tại Việt Nam, đặc biệt được phân bố nhiều ở Tây Nguyên và vùng Đông Nam Bộ. Đất đỏ bazan có cấu trúc tơi xốp, khả năng giữ ẩm và giữ chất dinh dưỡng tốt. Đất đỏ bazan là một loại đất khá lý tưởng để trồng các loại cây công nghiệp như cà phê, cao su, hồ tiêu và điều. Để hiểu hơn về loại đất đỏ bazan này hãy đọc các kiến thức mà Greenhome cung cấp dưới đây.
Đất đỏ bazan loại đất đặc trưng tại Tây Nguyên
Đất đỏ bazan là gì?
Từ quá trình phun trào núi lửa đã tạo ra đất đỏ bazan. Loại đất này rất thích hợp trồng nhiều loại cây khác nhau, vì trong đất bazan có sự kết hợp của nhiều khoáng chất (magie, kali, sắt, nhôm).
Đất đỏ bazan rất có tiềm năng phát triển trong nền nông nghiệp, nhưng để đạt hiệu quả cao trong việc canh tác thì chúng ta cần phải cải tạo đất thường xuyên.
Ưu điểm và nhược điểm của đất đỏ bazan
Các loại đất trồng thường có các đặc điểm riêng, đất đỏ bazan cũng vậy. Việc hiểu rõ cả ưu điểm lẫn nhược điểm của đất bazan sẽ giúp người nông dân tối ưu hóa hiệu quả sản xuất và hướng đến nền nông nghiệp bền vững hơn.
Ưu điểm của đất đỏ bazan
Cấu trúc đất lý tưởng: Đất đỏ bazan rất tơi xốp, có độ thoáng khí tốt và giữ ẩm ở mức khá nhưng vẫn đảm bảo khả năng thoát nước. Việc này giúp cho rễ cây phát triển một cách mạnh mẽ và hạn chế tối đa hiện tượng ngập úng.
Đất đỏ bazan thích hợp với nhiều loại cây trồng: Đối với các loại cây công nghiệp dài ngày như cà phê, tiêu, cao su, điều cũng như một số loại cây ăn trái thì rất phù hợp với việc canh tác trên nền đất đỏ bazan.
Nền đất ổn định và ít bị thoái hóa: Đất đỏ bazan ít bị nhiễm phèn, nhiễm mặn. Đặc biệt đất đỏ bazan sẽ hạn chế bị xói mòn nếu được canh tác đúng cách.
Ứng dụng dễ dàng trong nông nghiệp: Đất đỏ bazan rất dễ cải tạo, dễ điều chỉnh độ pH. Vì đất rất giàu chất hữu cơ và có tạo điều kiện cho hệ vi sinh vật phát triển mạnh mẽ, từ đó đất đỏ bazan giúp người canh tác giảm phụ thuộc phân bón hóa học và thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển.
Nhược điểm của đất đỏ bazan
Độ chua trong đất cao: Đất đỏ bazan thường có độ pH thấp, đất không phù hợp với những loại cây ưa môi trường kiềm hoặc trung tính. Nếu chúng ta không xử lý đất kỹ trước khi canh tác thì rất dễ gây ra sự ức chế cho việc sinh trưởng của cây trồng.
Chất dinh dưỡng dễ bị rửa trôi: Vì đất đỏ bazan thường nằm ở các vị trí đồi núi, và vùng cao nguyên. Khi các vị trí này có xảy ra lượng mưa lớn thì đất đỏ bazan rất dễ bị rửa trôi chất dinh dưỡng trên bề mặt nếu không có biện pháp bảo vệ.
Phải đa dạng điều kiện canh tác: Nếu không được cải tạo và canh tác hợp lý ( Vd: không che phủ đất, không canh tác xen canh ), thì đất đỏ bazan rất dễ xảy ra các tình trạng: xói mòn, thoái hóa nhanh và giảm chất dinh dưỡng. Việc này ảnh hưởng đến hiệu quả trong quá trình trồng trọt.
Khó sử dụng máy móc: Do đất bazan thường nằm ở các vị trí đặc biệt ( đồi dốc, cao nguyên ) nên việc đưa các loại máy móc cơ giới vào hỗ trợ việc sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn và tốn khá nhiều kinh phí.
Chất lượng đất không đồng đều: Mặc dù đất đỏ bazan rất giàu sắt và magie, nhưng tại một số khu vực lại xảy ra tình trạng đất đỏ bazan bị thiếu hụt các vi lượng cần thiết trong đất: kẽm, bo, đồng,…
Đất đỏ bazan dễ cải tạo, nhưng cần bảo vệ để tránh tình trạng rửa trôi chất dinh dưỡng.
Đất đỏ bazan là một nền đất khá phổ biến để trồng nhiều loại cây trong nông nghiệp, nhờ vào đặc điểm đất giàu chất dinh dưỡng và dễ cải tạo.
Đối với đất đỏ bazan trồng cây trong nông nghiệp
Cà phê: đất đỏ bazan rất thích hợp để trồng cà phê, vì đối với cây cà phê chúng cần độ ẩm ổn định. Cà phê có rễ cọc sâu, nên cần đất có tầng canh tác từ 70cm trở lên để phát triển toàn diện, đồng thời trong đất đỏ bazan giàu các khoáng chất ( kali và magie ) giúp cho hạt cà phê phát triển thơm ngon và đậm vị.
Hồ tiêu: đất đỏ bazan có khả năng giữ ẩm và thoát nước tốt nên rất thích hợp để trồng hồ tiêu, đặc biệt là độ pH hơi chua từ 4,5–6,5, rất phù hợp với tính chất của đất bazan trồng cây.
Cao su: Cây cao su phát triển tốt trên nền đất đỏ bazan nhờ có kết cấu bền vững, giúp cây sinh trưởng ổn định trong thời gian dài và khả năng cho ra nhiều sản lượng mủ cao.
Điều: Điều là cây có khả năng chịu được điều kiện khắc nghiệt, dễ sống và rất thích hợp với khí hậu khô và đất có độ tơi xốp như đất đỏ bazan. Đặc biệt điều là một loại cây ít yêu cầu về độ dinh dưỡng, vì vậy điều rất dễ trồng ở vùng đất cao nguyên đặc biệt là vùng đất đỏ bazan.
Các loại cây ăn trái: Những loại cây ăn trái cần nguồn dinh dưỡng dồi dào để giúp chúng có khả năng ra hoa kết trái với sản lượng ổn định và đều.
Đối với cây cảnh và hoa
Hoa hồng: Hoa hồng thích hợp trồng trên nền đất có độ pH hơi chua khoảng từ 6.0 – 6.5, đất đỏ bazan có các yếu tố quan trọng giúp việc trồng hoa hồng trở nên dễ dàng: giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và độ tơi xốp ở mức khá.
Hoa cẩm tú cầu (ở vùng cao): Với độ giữ ẩm tốt và mát mẻ của đất bazan vùng cao nguyên, cẩm tú cầu phát triển mạnh mẽ và khả năng ra hoa đều.
Trầu bà, lan ý, lưỡi hổ (trồng chậu ngoài trời): Những loại cây cảnh này thích môi trường giàu dinh dưỡng, thoáng khí không bị quá bí và giữ ẩm tốt nhưng không bị úng nước chúng phù hợp với đất đỏ bazan đã qua xử lý hoặc trộn thêm xơ dừa, tro trấu.
Đối với đất đỏ trồng rau ( củ, quả )
Rau ăn lá (xà lách, rau muống, cải…): Đất đỏ bazan khá giàu mùn và khoáng chất, nhưng thường hơi chua. Nên cần xử lý độ pH bằng vôi và phối trộn thêm phân hữu cơ, và khi đó đất đỏ bazan có thể sử dụng cho việc trồng rau.
Rau ăn củ (cà rốt, củ cải, khoai tây…): Nhờ kết cấu tơi xốp, đất đỏ bazan tạo điều kiện cho củ phát triển đều và ít bị nứt. Tuy nhiên, cần chú ý luống cao để tránh đọng nước.
Các loại đậu, bầu, bí: Cây họ đậu phát triển tốt trên đất giàu chất hữu cơ. Đất đỏ bazan cung cấp nền tảng dinh dưỡng ổn định và thoáng khí cho cây leo giàn
Tại sao đất đỏ bazan lại phù hợp với nhiều loại cây?
Vì loại đất này có cấu trúc tơi xốp, giữ nước và dinh dưỡng tốt nhưng không gây úng rễ.
Độ pH hơi chua phù hợp với đa số cây công nghiệp và cây cảnh ưa axit nhẹ.
Hàm lượng khoáng chất dồi dào như sắt, kali, magie giúp cây phát triển nhanh, màu sắc hoa lá đẹp, năng suất và chất lượng cao.
Đất dễ cải tạo, dễ bổ sung hữu cơ và vi lượng để phù hợp với từng loại cây khác nhau.
Hoa hồng phát triển tốt trên đất đỏ bazan nhờ độ tơi xốp và dinh dưỡng.
Mặc dù đất đỏ bazan có nhiều ưu điểm như giàu dinh dưỡng và giữ ẩm tốt, nhưng vẫn cần được xử lý và cải tạo đúng cách để phù hợp với từng loại cây trồng. Dưới đây là một số phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để cải tạo đất đỏ bazan tại nhà, giúp đất trở nên tơi xốp, giàu dinh dưỡng và duy trì độ phì nhiêu lâu dài.
Trung hòa độ chua bằng vôi nông nghiệp Đất đỏ bazan thường có pH thấp, gây ức chế sinh trưởng ở nhiều loại cây. Bón vôi CaCO₃ hoặc dolomite giúp trung hòa pH, cải thiện khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Liều lượng: khoảng 50–100g vôi/m², bón trước khi trồng 10–15 ngày.
Bổ sung phân hữu cơ hoai mục Cải thiện độ phì và cấu trúc đất, giúp tăng độ mùn và thúc đẩy hệ vi sinh vật có lợi. Dùng phân bò, phân gà hoai mục, hoặc phân compost từ rác hữu cơ sinh hoạt (vỏ rau, trái cây…). Trộn vào đất với tỷ lệ 30–40% thể tích đất.
Trộn thêm tro trấu, xơ dừa hoặc mùn dừa Giúp đất tơi xốp, tăng khả năng thoát nước và giữ ẩm. Tro trấu còn giúp bổ sung kali và cải thiện độ kiềm nhẹ.
Luân canh và trồng xen cây cải tạo đất Trồng xen cây họ đậu (đậu cô ve, đậu nành…) giúp cố định đạm trong đất. Luân canh rau lá rau củ hoa giúp đất không bị bạc màu và giảm sâu bệnh tích lũy.
Ủ đất với chế phẩm vi sinh Dùng Trichoderma để kích thích vi sinh vật có lợi, ức chế nấm bệnh, đồng thời tăng phân giải chất hữu cơ.
Che phủ đất bằng rơm, cỏ khô hoặc vỏ trấu Hạn chế xói mòn, bốc hơi nước và rửa trôi dinh dưỡng trong mùa mưa. Đồng thời giữ cho nhiệt độ đất ổn định, đặc biệt có lợi khi trồng cây cảnh và hoa.
Tạo hệ thống thoát nước hoặc luống cao Đặc biệt quan trọng khi trồng rau và hoa. Luống cao giúp tránh úng nước, vốn là điểm yếu của đất đỏ bazan nếu bị nén hoặc canh tác ở khu vực có mưa lớn.
Trộn tro trấu, xơ dừa giúp đất đỏ bazan tơi xốp và thoát nước tốt.
Đất đỏ bazan là loại đất được ưa chuộng trong nông nghiệp và trồng cây cảnh nhờ giàu khoáng chất và độ phì cao. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất khi sử dụng, người trồng cần lưu ý một số điểm quan trọng khi lựa chọn loại đất này.
Quan sát khả năng giữ ẩm tự nhiên: đất nên giữ ẩm vừa phải, không khô nhanh hay đọng nước lâu.
Kiểm tra mùi đất: nên có mùi đất tự nhiên, không hôi chua hoặc mùi lạ.
Tránh đất nhiều sét: đất quá dẻo, dễ đóng bánh khi khô, khó thoát nước.
Tránh đất tồn dư hóa chất: đất cũ bị phun thuốc có thể gây hại cho cây mới trồng.
Kiểm tra độ dày tầng đất: cần tối thiểu 25–30cm để rễ phát triển tốt.
Phân biệt đúng loại đất: tránh nhầm với đất đỏ phong hóa nghèo dưỡng chất.
Cảm ơn các bạn đã đọc tới cuối bài viết, mình mong những chia sẻ trên sẽ giúp ích cho các bạn trong việc chăm sóc khu vườn của chính mình!
SIÊU THỊ LÀM VƯỜN GREENHOME
Đầy Đủ Vật Tư – Giao Nhanh Hoả Tốc
